شاید نام چلغوز برای خیلی از افراد جامعه معنی و مفهوم خوبی نداشته باشد و عده‌ای آن را ناسزا بدانند، اما اشتباه نكنید. چلغوز فحش نیست! بلكه دانه‌ای آجیلی و سودمند است كه مغزآن شبیه به تخمه آفتابگردان بوده و طعمی مشابه بادام و پسته دارد. مشهدی‌ها این دانه را بخوبی می‌شناسند و از طرفداران پر‌و‌پا‌قرص آن هستند. اگر سفری به قسمت‌های مختلف استان خراسان داشته باشید حتما از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب این استان، چلغوز را در مغازه‌ها و فروشگاه‌های خشكبار بارها خواهید دید.

دانه‌ای قهوه‌ای رنگ كه وقتی آن را در پوسته چوبی‌اش می‌بینی به یاد هسته خرما می‌افتی. این دانه را وقتی بو می‌دهند با صوت خاصی سر باز می‌كند و دانه چلغوز از آن خارج می‌شود. در واقع چلغوز، میوه نوعی صنوبر بزرگ با برگ‌های سوزنی كوتاه و ضخیم بوده كه بومی پاكستان، افغانستان و شمال شرق ایران از جمله شیروان است.

در قدیم شیرازی‌ها و اراكی‌ها چلغوزخور قهاری بودند، اما امروزه در شمال بخصوص گیلان و در سراسر مشهد مصرف آن متداول شده است؛ اما پرسش اینجاست چلغوز چه مزیت تغذیه‌ای یا درمانی دارد كه با توجه به قیمت گران آن مردمان برخی شهرها و استان‌های كشورمان به مصرف آن روی آورده‌اند‌؟

چلغوز، مزیت آجیل را دارد
چلغوز، دانه‌ای پرچرب و سرشار از اسیدهای آمینه ضروری و اسیدهای چرب غیراشباع مفید است. روغن آن همچون روغن زیتون از افزایش كلسترول بد خون جلوگیری كرده و سرخرگ‌ها را از آسیب حفظ می‌كند و از حملات قلبی می‌كاهد.

به دلیل كمك به كاهش تری‌گلیسرید خون یار مهربان كبد است و به جهت فیبر و چربی بالا كور‌كننده خوب اشتهاست. پتاسیم و منگنز آن به تعادل فشار خون كمك كرده و منیزیم این دانه از بی‌خوابی‌های شبانه می‌كاهد و دردهای عضلانی، خستگی مفرط، تنش و اضطراب را بر‌طرف می‌كند.

چلغوز به دلیل دارا بودن ویتامین‌های A، E و K برای شادابی و سلامت پوست و تقویت چشم نافع است. نیاسین یا همان ویتامین B3 آن برای تقویت حافظه و حفظ شادابی روح و روان موثر است و آهن گیاهی آن به اكسیژن‌رسانی سلول‌ها و بافت‌های بدن كمك می‌كند.

خصوصیات تغذیه‌ای و درمانی چلغوز تقریبا با انواع مغزهای آجیلی برابری می‌كند، اما ویژگی قابل توجه، میزان بالای تركیبات آنتی‌اكسیدانی چلغوز است كه می‌تواند رادیكال‌های مضر حاصل از واكنش‌های مخرب بدن را به‌طور نسبی خنثی كند.

اما لازم است بدانید این دانه طبع بسیار گرمی دارد و برای همه افرادی كه مزاج خشك دارند همچون صفراوی‌ها و سوداوی‌ها مناسب نیست و مصرف آن فقط به مزاج‌های رطوبی همچون دموی بویژه بلغمی‌ها توصیه می‌شود.

این را هم بدانید ‌اكنون در بسیاری از استان‌های كشورمان چلغوز ناشناخته بوده و كمتر به فروش می‌رسد. حال اگر وسوسه شده‌اید كه مزه این مغز پرچرب را امتحان كنید برای اطمینان از تازگی این دانه، آن را از آجیل‌فروشی‌های معتبر خریداری كنید.